Codonopsis javanica (Blume) Hook. f. (synonym: Campanumoea javanica Blume), thuộc họ Campanulaceae, hay còn biết đến với tên đảng sâm, là cây thảo, thân leo, có nhánh. Cây phân bố ở các nước Châu Á như Ấn Độ, Myanma, Trung Quốc, Lào, Indonesia và Việt Nam. Rễ của C. javanica có dạng củ hình trụ dài, màu vàng nhạt, mủ trắng. Rễ đảng sâm ăn được và được y học cổ truyền dùng làm thuốc chữa suy nhược cơ thể, mệt mỏi, thiếu máu, vàng da, bạch huyết, viêm tuyến thượng thận, nước tiểu có albumin, chân sưng đau. Nó cũng được dùng làm thuốc bổ dạ dày, trị ho, tiêu đờm và lợi tiểu. Các nghiên cứu trước đây về thành phần hóa học của rễ cây C. javanica đã chứng minh sự xuất hiện của polyacetylene, phenol và polysaccharide, trong đó một số thành phần đã được chứng minh là có hoạt tính kháng nguyên sinh, an thần và cải thiện khả năng chịu đựng tình trạng thiếu oxy ở chuột.
Quá trình nghiên cứu hóa sinh thực vật loài C. javanica được trồng tại Lâm Đồng, bằng các phương pháp sắc ký kết hợp đã phân lập và làm sáng tỏ cấu trúc của ba sesquiterpenoid glycoside mới là Codojavanoside A-C (1-3). Đồng thời, cấu trúc của chín hợp chất đã biết khác cũng được xác định bao gồm (3R,6E,10S)-2,6,10-trimethyl-3-hydroxydodeca-6,11-diene-2,10-diol (4), (E)-2-hexenyl O-β-d-glucopyranoside (5), oct-1-en-3-ol O-α-l-arabinopyranosyl-(1′′→6′)-O-β-d-glucopyranoside (6), (Z)-3-hexenyl O-α-l-arabinopyranosyl-(1→6)-β-d-glucopyranoside (7), tangshenoside I-II (8-9), tangshenoside V-VI (10-11) và corchoionoside C (12). Cấu trúc của các hợp chất được xác định bằng các phương pháp phân tích phổ cộng hưởng từ hạt nhân 1D, 2D-NMR và phương pháp khối phổ.
Cấu trúc hóa học của ba hợp chất sesquiterpenoid glycoside mới từ rễ đảng sâm (Codonopsis javanica)
Bên cạnh đó, đánh giá tác động gây độc tế bào của 12 hợp chất phân lập được với ba dòng tế bào ung thư ở người, bao gồm tế bào ung thư phổi (A549), ung thư gan (HepG2) và ung thư vú (MCF7) cho thấy các hợp chất 1, 2, 4 và 11 thể hiện tính độc tế bào yếu đối với dòng tế bào ung thư phổi A549 với phần trăm tế bào chết dao động từ 40,8-66,4% ở nồng độ 100 μM.
Tin: Ngọc Hạnh
Nguồn tin:
Phan, N. H. T., Thuan, N. T. D., Hien, N. T. T., Huyen, P. V., Duyen, N. H. H., Hanh, T. T. H., Cuong, N. X., Quang, T. H., Nam, N. H., Minh, C. V. (2020). Codojavanosides A-C, three new sesquiterpenoid glycosides from the roots of Codonopsis javanica. Phytochemistry Letters, 40, 166–170. https://doi.org/10.1016/j.phytol.2020.10.002.