Chi lan Hài (Paphiopedilum) có khoảng 75 loài, gồm nhiều loài lan quý hiếm, được tổ chức CITES công nhận và bảo vệ (Yu et al., 2011). Những loài lan thuộc chi này đang dần bị tuyệt chủng vì sự khai thác quá mức của con người. Đặc thù riêng của chi này là cây sinh trưởng chậm, tỷ lệ nảy mầm của hạt trong tự nhiên rất thấp. Lan Hài Đà Lạt được Averyanov công bố trên tạp chí Orchid Digest năm 2001, là một dạng lai tự nhiên giữa P. callosum và P. villosum, một dạng hình thái trung gian giữa hai loài bố mẹ. Lâm Đồng là nơi có điều kiện thích hợp lý tưởng cho sự sinh trưởng của lan Hài Đà Lạt. Đây là một loài hiếm với hoa to, màu sắc biến đổi, lá có những đường vằn với những đốm khảm đẹp khó thấy (Averyanov et al., 2004).
Để góp phần vào công tác bảo tồn nguồn gen cũng như hướng tới việc nhân nhanh cây con phục vụ thương mại hóa loài hoa đẹp, quý hiếm, có giá trị thẩm mỹ cao, nhóm nghiên cứu Phòng Tài nguyên Thực vật - Viện Nghiên cứu Khoa học Tây Nguyên đã tiến hành nhân giống Lan Hài Đà Lạt. Kết quả nghiên cứu cho thấy, môi trường thích hợp cho sự hình thành và phát triển chồi cây là môi trường nuôi cấy MS bổ sung 100 g/L chuối và 100 g/L khoai tây (5,4 chồi/mẫu, 18,8 mm/chồi, 4,5 lá/chồi, 100% chồi sống) hoặc môi trường nuôi cấy MS bổ sung 1 g/L peptone (4,19 chồi/mẫu, 15 mm/chồi, 4 lá/chồi và 92% chồi sống). Môi trường thích hợp cho sự tạo rễ in vitro lan Hài Đà Lạt là môi trường nuôi cấy ½ MS bổ sung 1 mg/L NAA (5,2 lá/mẫu, 4,6 rễ/chồi, 3,56 cm/rễ, 100% chồi hình thành rễ). Tỷ lệ ra rễ đạt 100% trên môi trường nuôi cấy ½ MS bổ sung 2 mg/L acid humic và số rễ, chiều dài rễ đạt cao nhất (5 rễ/chồi, 5,5 cm/rễ) trên môi trường này.
Kết quả nghiên cứu đã được đăng trên tạp chí Công nghệ Sinh học 19(1): 155-163, 2021.
Nhân giống in vitro lan Hài Đà Lạt. a. Cây lan Hài Đà Lạt; b. Chồi in vitro; c. Tạo chồi trên môi trường nền MS (ĐC); d. Tạo chồi khi bổ sung 100 mg/L chuối và 100 mg/L khoai tây; e. Tạo chồi khi bổ sung 1 mg/L peptone; f. Ảnh hưởng của NAA đến sự tạo rễ in vitro; g. Ảnh hưởng của acid humic đến sự hình thành rễ; h. Cây con ngoài vườn ươm sau 60 ngày.
Tin, ảnh: Thái Vinh